เทียน Impatiens in Thailand

Impatiens /ɪmˈpeɪʃəns/is a genus of more than 1,000 species of flowering plants, widely distributed throughout the Northern Hemisphere and the tropics. Together with the genus Hydrocera (one species), Impatiens make up the family Balsaminaceae.

Common names in North America include impatiens, jewelweed, touch-me-not, snapweed

and patience. As a rule-of-thumb, "jewelweed" is used exclusively for Nearctic species, and balsam is usually applied to tropical species. In the British Isles by far the most common names are impatiensand busy lizzie, especially for the many varieties, hybrids and cultivars involving Impatiens walleriana.^[3] "Busy lizzie" is also found in the American literature. Impatiens glandulifera is commonly called policeman's helmet in the UK, where it is an introduced species.

เทียน Impatiens ไม้ล้มลุกหรือไม้พุ่ม ลำต้นส่วนมากอวบน้ำ ใบเรียงเวียน เรียงตรงข้าม หรือเรียงรอบข้อ ไม่มีหูใบหรือมีต่อมคล้ายหูใบ ขอบส่วนมากจักฟันเลื่อย ปลายจักมักมีต่อมเป็นติ่ง ดอกสมมาตรด้านข้าง ออกเดี่ยว ๆ เป็นคู่ เป็นกระจุก หรือเป็นช่อคล้ายช่อกระจะหรือช่อซี่ร่ม ส่วนมากออกตามซอกใบ ใบประดับขนาดเล็ก ส่วนมากติดที่โคนก้านดอก กลีบเลี้ยง (lateral sepals) มี 2 หรือ 4 กลีบ คู่ในมักมีขนาดเล็กหรือลดรูป กลีบปาก (lower sepal) รูปเรือ รูปกรวย หรือเป็นถุง มักมีเดือยเรียบหรือจัก 2 พู กลีบดอก 5 กลีบ กลีบกลาง (upper petal) บานออกหรือเป็นคุ่ม มักมีสันด้านบน กลีบข้างหรือกลีบปีก (lateral united petals) เชื่อมติดกัน หรือแยกเป็นกลีบคู่นอก (basal wings) และกลีบคู่ใน (distal wings) เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกัน อับเรณูติดกันเป็นวงคล้ายหมวก มีรังไข่และยอดเกสรเพศเมียล้อมรอบ อับเรณูมี 2 ช่อง รังไข่มี 4–5 ช่อง พลาเซนตารอบแกนร่วม ออวุลจำนวนมาก ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสร 1–5 อัน ผลแห้งแตก รูปกระบองหรือรูปกระสวย บางครั้งเต่งกลาง เมล็ดขนาดเล็ก

In Thailand, sixty-one native Impatiens species have been enumerated in previous works (Shimizu 1970, 1977, 1991, 2000; Shimizu and Suksathan 2004; Suksathan and Triboun 2009; Ruchisansakun et al. 2014). In 2017, the first author cited here noticed an unnamed Impatiens from Tak Province via Weerayuth Laohajinda’s Facebook and later on traveled to examine the plant in 2018. After a detailed study, it turned out to be a species new to science. It is therefore described here.

Main article: List of Impatiens species

Impatiens acaulis (Nilgiri Hills endemic)/SW. India, Sri Lanka
Impatiens acehensis/Sumatera
Impatiens adenioides Suksathan & Keerat/Peninsula Thailand. เทียนชวนชม, เหยื่อกุรัมน้อย
Impatiens arguta/Nepal to China (SE. Sichuan, NW. & Central Yunnan) and Myanmar
Impatiens arriensii/Jawa (Pulau Madura).vietam
Impatiens aurella – Idaho jewelweed, mountain jewelweed, varied jewelweed/W. Canada to NW. U.S.A.
Impatiens auricoma/Comoros
Impatiens balfourii – Kashmir balsam/Pakistan, West Himalaya
Impatiens balsamina – garden balsam, rose balsam/W. & S. India, Sri Lanka
Impatiens bicornuta/East Himalaya, Nepal, Tibet, West Himalaya
Impatiens bokorensis/Cambodia.
Impatiens calcicola – thian pa (Thai)/SW. Thailand
Impatiens campanulata/SW. India.
Impatiens capensis – orange jewelweed, orange balsam, common jewelweed, spotted jewelweed, touch-me-not/North America.
Impatiens celebica ?
Impatiens chinensis/Assam, Bangladesh, China South-Central, China Southeast, East Himalaya, Hainan, India, Laos, Malaya, Myanmar, Sri Lanka, Thailand, Vietnam เทียนหางงอ หญ้าเทียน เทียนจีน
Impatiens charisma Suksathan & Keerat/Thailand เทียนพระบารมี
Impatiens chumphonensis T. Shimizu/Thailandเทียนชุมพร
Impatiens columbaria Bos/Gabon
Impatiens cristata/pakistan
Impatiens daraneenae Suksathan & Triboun/Thailand เทียนดารณี
Impatiens dempoana/S. Sumatera
Impatiens denisonii (Nilgiri Hills endemic)/SW. India
Impatiens dewildeana/Sumatera
Impatiens diepenhorstii
Impatiens doitungensis Triboun & Sonsupabเทียนดอยตุง
Impatiens ecornuta – spurless touch-me-not, spurless jewelweed
Impatiens edgeworthii/Sumatera
Impatiens elianae – Eliane's balsam/Madagascar
Impatiens etindensis/Cameroon
Impatiens eubotrya/cannot be accepted
Impatiens flaccida/S. India, Sri Lanka
Impatiens forbesii
Impatiens frithii/Cameroon
Impatiens glandulifera – Himalayan balsam, Indian balsam, policeman's helmet/Himalayas
Impatiens gordonii/Seychelles (Mahé)
Impatiens grandis/SW. India (Tamil Nadu), Sri Lanka.
Impatiens grandisepala/Cameroon
Impatiens halongensis/Vietnam
Impatiens hawkeri W.Bull – New Guinea impatiens, spreading impatiens/Bismarck Archipelago, New Guinea, Solomon Is.
Impatiens heterosepala/Sumatera
Impatiens hians/W. Central Tropical Africa
Impatiens holstii/Kenya, Malawi, Mozambique, Tanzania, Zimbabwe
Impatiens hongkongensis – Hong Kong balsam/China Southeast
Impatients horizontalis M.M.Latt, B.B.Park & Nob.Tanaka/Myanmar
Impatiens irvingii/Tropical Africa.
Impatiens javensis/Jawa
Impatiens jerdoniae/SW. India.
Impatiens jiewhoei Triboun & Suksathan/SW. Thailand
Impatiens johnsiana/India (Kerala)
Impatiens kawttyana Chhabra 2016/India (Tamil Nadu).
Impatiens kilimanjari – Kilimanjaro impatiens/Tanzania (Mt. Kilimanjaro).
Impatiens kinabaluensis (Kinabalu National Parkendemic)
Impatiens korthalsiana/Nicobar Islands, Peninsula Thailand to W. & Central Malesia.
Impatiens laticornis (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
Impatiens lawsonii (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
Impatiens letouzeyi/Cameroon
Impatiens levingei (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
Impatiens linearifolia/Papua New Guinea.
Impatiens malabarica
Impatiens marianae/Arunachal Pradesh to Assam.
Impatiens meruensis/N. Tanzania
Impatiens mirabilis/Peninsula Thailand to Peninsula Malaysia (Langkawi)
Impatiens morsei/China (Guangxi).
Impatiens msisimwanensis/Tanzania
Impatiens namchabarwensis – blue diamond impatiens/Tibet
Impatiens namkatensis T. Shimizu/N. Thailand.
Impatiens neo-barnesii (Nilgiri Hills endemic)/Western Ghats, South India
Impatiens niamniamensis Gilg – Congo cockatoo/south-eastern part of the Central African Republic
Impatiens nilagirica Chhabra 2016/SW. India.
Impatiens noli-tangere – touch-me-not balsam/Europe, Asiaand North America.
Impatiens obesa/China (N. Guangdong to Jiangxi)
Impatiens omeiana/endemic to China,
Impatiens oppositifolia/W. India, Sri Lanka, Myanmar to Thailand
Impatiens orchioides (Nilgiri Hills endemic)/SW. India. I
Impatiens oreophila Triboun & Suksathan/Thailand
Impatiens pallida – pale jewelweed, yellow jewelweed/Canada and the United States
Impatiens parviflora – small balsam, small-flowered touch-me-not/Central Asia to SW. Siberia and Mongoli
Impatiens paucidentata/SW. Uganda
Impatiens petersiana/New Guinea
Impatiens phahompokensis T. Shimizu & P. Suksathan/Thailand
Impatiens phengklaii T. Shimizu & P. Suksathan/SW. Thailand.
Impatiens platypetala/Thailand
Impatiens pritzelii/China South-Central
Impatiens pseudoviola Gilg/Kenya to Tanzania.
Impatiens psittacina – parrot flower/NE. Myanmar to N. Thailand.
Impatiens pyrrhotricha/Sumatera
Impatiens repens – Ceylon balsam, yellow impatiens/Sri Lanka.
Impatiens rosulata/SW. Tanzania
Impatiens rufescens (Nilgiri Hills endemic)/SW. India (Nilgiri Hills)
Impatiens ruthiae Suksathan & Triboun/NE. Thailand.
Impatiens sakeriana/Bioko, Cameroon.
Impatiens salpinx Schulze & Launert/S. Tropical Africa (Chimanimani Mountains).
Impatiens santisukii T. Shimizu/Thailand
Impatiens scabrida DC./NE. Pakistan to Tibet and Nepal.
Impatiens scapiflora (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
Impatiens sidikalangensis/Sumatera
Impatiens singgalangensis/Sumatera
Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan/Peninsula Thailand.
Impatiens sivarajanii/Western Ghats, South India
Impatiens sodenii Engl. & Warb. – poor man's rhododendron/Kenya and Tanzania
Impatiens spectabilis Triboun & Suksathan/SW. Thailand.
Impatiens sulcata/NE. Pakistan to Himalaya and S. Tibet
Impatiens sumatrana/sumatra
Impatiens taihmushkulni Chhabra 2016/India (Tamil Nadu)
Impatiens tapanuliensis/Sumatera
Impatiens tenella (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
Impatiens textori Chhabra 2016/New Zealand
Impatiens teysmanni/cannot be accepted,
Impatiens thomassetii This name is a synonym of Impatiens gordonii/Seychelles (Mahé).
Impatiens tigrina Suksathan & Triboun/NE. Thailand.
Impatiens tinctoria A.Rich./N. Uganda
Impatiens tribounii T. Shimizu & P. Suksathan/SW. Thailand
Impatiens walleriana – busy lizzie This name is a synonym of Impatiens gordonii/Seychelles (Mahé)
Impatiens wibkeae/Comoros
Impatiens wilsoni/China (Sichuan: Emei Shan).
Impatiens yinyinkyii M.M.Latt, B.B.Park & Nob.Tanaka/Old World, N. & Central America.
Impatiens zombensis Baker/Malawi to Mozambique.

🟢Impatiens adenioides Suksathan & Keerat

เทียนชวนชม เหยื่อกุรัมน้อย

พบที่คาบสมุทรมลายู และภาคใต้ของไทยที่ชุมพร พัทลุง ขึ้นบนเขาหินปูน ความสูงระดับต่ำ ๆ ลักษณะทั่วไปคล้ายกับ เหยื่อกุรัม I. mirabilis Hook.f. แต่ดอกมีขนาดเล็กกว่า ใบเรียวแคบกว่า

ไม้ล้มลุก ลำต้นอวบน้ำ สูงได้ถึง 1 ม. ใบเรียงเวียนหนาแน่นที่ปลายยอด รูปรีถึงรูปใบหอก หรือแกมรูปไข่ ยาว 6–12 ซม. ปลายแหลม โคนสอบเรียว แผ่นใบหนา ขอบจักฟันเลื่อย ก้านใบยาว 1–5 ซม. ช่อดอกออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ยาวได้ถึง 15 ซม. บางครั้งแตกช่อย่อย ก้านดอกยาว 0.5–1.5 ซม. ใบประดับรูปไข่กว้าง ยาว 4–5 มม. ร่วงช้า ดอกสีเหลือง กลีบเลี้ยง 4 กลีบ คู่นอกรูปไข่กว้าง ยาว 6–8 มม. ปลายมีติ่งแหลม คู่ในรูปแถบ ยาว 2–4 มม. กลีบปากเป็นถุง กว้างและยาวประมาณ 1 ซม. เดือยยาว 1–1.5 ซม. ปลายม้วนงอ กลีบดอกกลีบกลางรูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 1 ซม. มีสันเรียวจรดโคน กลีบปีกยาว 1.2–2 ซม. ติดกัน กลีบคู่นอกยาวกว่ากลีบคู่ใน ปลายแฉกลึก ผลรูปกระบอง เกลี้ยง ยาวประมาณ 2 ซม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ เทียน, สกุล)

🟢Impatiens balsamina – garden balsam, rose balsam/W. & S. India, Sri Lanka
เทียนบ้าน

🟢Impatiens calcicola
เทียนผา
ภาพ Kroolek โพธาราม 08/25

เทียนผา (Impatiens calcicola) เป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งที่ถูกค้นพบในประเทศไทย เป็นพืชเฉพาะถิ่นที่พบได้บนเขาหินปูนในบางพื้นที่ เช่น บ้านอรุโณทัย อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย โดย ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน และ ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ ค้นพบในปี พ.ศ. 2561 ดอกมีรูปร่างคล้ายนกเล็กๆ กำลังจะโฉบไปมา จึงได้ชื่อว่า "เทียนอรุโณทัย" ซึ่งเป็นหนึ่งในสกุล "เทียน" (Impatiens) ที่มีการค้นพบใหม่ๆ ในไทย.

🟢Impatiens chinensis

เทียนน้ำ

ชื่อท้องถิ่น : หญ้าควายหวาน(ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) ; หญ้าเทียน(เลย) ; เทียนจีน , เทียนหางงอ(ทั่วไป)ไม้ล้มลุกสูง 30-40 ซม. บางครั้งพบสูงได้ถึง 80 ซม. ใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ตรงกันข้ามและสลับตั้งฉาก รูปยาวรี รูปขอบขนานแกมแคบ รูปแถบ หรือรูปใบหอก ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยห่างๆและมีหนามแหลมสีแดงระเรื่อ ออกดอกเดี่ยวตามซอกใบและโคนก้านใบบริเวณยอด ขนาดดอก 2-3 ซม. ดอกสีชมพูอ่อน สีชมพูเข้ม หรือสีม่วงอมชมพู กลีบดอก5กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบเลี้ยงตอนล่าง1กลีบมีขนาดใหญ่และเชื่อมติดกันเป็นถุง ปลายถุงมีรยางค์แข็งเป็นเดือยโค้งงอคล้ายหาง ออกดอกตลอดปี แต่มีมากในช่วงปลายฝนต้นหนาวพืชสกุลนี้ทั่วโลกพบประมาณ 1,120 ชนิด ในไทยพบกว่า 80 ชนิด สำหรับชนิดนี้พบขึ้นตามทุ่งหญ้าและพื้นที่ที่มีน้ำขัง ทางน้ำไหลผ่าน และตามริมลำห้วยในป่าเต็งรัง และป่าสนเขาที่มีความสูงจากระดับทะเลฯตั้งแต่ 500-1,600 เมตร ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออกพืชชนิดนี้แบ่งออกเป็น2ชนิดย่อย ในไทยพบเพียงชนิดย่อยเดียว คือ f. chinensis แพร่กระจายในอินเดีย ศรีลังกา บังกลาเทศ ภูฎาน จีนตอนใต้ เมียนมา ไทย ลาว เวียดนาม และมาเลเซีย

🟢Impatiens charisma Suksathan & Keerat

เทียนพระบารมี

พืชถิ่นเดียวของไทย เป็นไม้หัวอายุหลายปี ดอกสีเหลืองอ่อนพบตามเขาหินปูนในจังหวัดกาญจนบุรีและตาก

Etymology: The specific epithet, charisma - respect and loyalty earned by the performance of good deeds, is dedicated to our beloved king, His Majesty King Bhumibol Adulyadej, Rama IX of Thailand, who has been a tireless advocate for the nature and environment proposing guidelines on the principles of sustainable conservation and the development of natural resources.

Notes: This rare elegant balsam is one of the only two representative of tuberous species found in SE Asia (the other is Impatiens phengklaii Shimizu & Suksathan). In both species, the annual stems die back to the tuberous caudex at the end of the growing season (May-November). Impatiens charisma is easily distinguished from I. phengklaii by having winged stems, flat petioles and peduncles, and the broader upper pair of lateral united petals that at the base overlap to the lower one.

🟢Impatiens chumphonensis T. Shimizu/Thailand

เทียนชุมพร

ถ้ำเขาพรง สิชล กย25

🟢Impatiens daraneenae Suksathan & Triboun

เทียนดารณี

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นใต้ร่มเงาตามเขาหินปูน ความสูงประมาณ 850 เมตร คำระบุชนิดตั้งตามชื่อคุณดารณี ดีโรจนวงศ์ ผู้สนับสนุนในการศึกษาพืชวงศ์เทียนแก่ผู้ค้นพบไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 50 ซม. ใบเรียงเวียน รูปไข่ ยาวได้ถึง 6.5 ซม. โคนมีต่อมคู่ ก้านใบยาวได้ถึง 4 ซม. ดอกสีม่วงอ่อน ออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นกระจุก 2–3 ดอก ก้านดอกยาวได้ถึง 1.5 ซม. กลีบเลี้ยงคู่นอกรูปไข่กว้าง เบี้ยวเล็กน้อย ยาวประมาณ 5 มม. คู่ในรูปรี ยาวประมาณ 2 มม. กลีบปากเป็นถุง ปากกว้างประมาณ 1.5 ซม. ยาวได้ถึง 2.5 ซม. เดือยพับงอ ยาวประมาณ 8 มม. ปลายเดือยจักเป็นพูตื้น ๆ กลีบดอกกลีบกลางรูปไข่กลับ ยาวประมาณ 1 ซม. พับงอกลับ ปลายมีติ่งแหลม กลีบปีกบิดเบี้ยว คู่นอกรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 2 ซม. เชื่อมติดกันเกินกึ่งหนึ่ง ปลายจักเป็นพู คู่ในรูปไข่กว้าง ยาว 0.7–1.3 ซม. ปลายเว้าตื้น มีติ่งแหลม ผลรูปกระบอง ยาวประมาณ 1.5 ซม.

🟢Impatiens doitungensis Triboun & Sonsupab

เทียนดอยตุง

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ดอยตุง จังหวัดเชียงราย ขึ้นใต้ร่มเงาตามเขาหินปูนในป่าดิบเขา ความสูงประมาณ 1300 เมตร

ไม้ล้มลุก สูง 10–20 ซม. ใบเรียงเวียน รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 2–5 ซม. แผ่นใบด้านล่างสีเขียวนวล ขอบจักที่โคนมีติ่งแหลมตั้งขึ้น มีต่อมยาว 2 ต่อมที่โคน ก้านใบยาว 0.5–2 ซม. ดอกสีชมพู ออกเดี่ยว ๆ หรือคู่ ก้านดอกยาว 1–4 ซม. กลีบเลี้ยง 4 กลีบ คู่นอกรูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 7 มม. ปลายมีติ่งแหลม คู่ในคล้ายเกล็ด ยาวประมาณ 2 มม. กลีบปากเป็นถุง ด้านในมีจุดสีน้ำตาลแดง ปากกว้างประมาณ 2 ซม. เบี้ยวเล็กน้อย ยาวประมาณ 2.5 ซม. เดือยพับงอกลับ ยาว 1–1.3 ซม. กลีบดอกกลีบกลางรูปไข่กลับ ยาวประมาณ 1.4 ซม. พับงอกลับ ปลายเว้าตื้น กลีบปีกปลายมีติ่งแหลม คู่นอกรูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 2 ซม. คู่ในรูปไข่ ยาว 1–1.2 ซม. เชื่อมติดกันเกินกึ่งหนึ่ง มีปื้นสีเหลืองด้านใน ผลรูปกระบอง ยาวประมาณ 1.5 ซม.

🟢Impatiens jiewhoei Triboun & Suksathan

ม่วงกาญจนา

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่กาญจนบุรี ขึ้นตามเขาหินปูน ความสูงประมาณ 100 เมตร คำระบุชนิดตั้งตาม Tan Jiew-Hoe ประธานสมาคมการจัดสวนของสิงคโปร์

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 70 ซม. ใบเรียงเวียน รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน มีต่อมคู่ที่โคนใบ ก้านใบยาว 1–7.5 ซม. ดอกสีม่วง ออกเดี่ยวๆ หรือเป็นคู่ ก้านดอกยาว 0.5–1.5 ซม. กลีบเลี้ยง 4 กลีบ คู่นอกรูปไข่ ยาว 0.5–1 ซม. ปลายมีติ่งแหลม คู่ในยาวประมาณ 3 มม. กลีบปากเป็นถุง มีริ้วสีน้ำตาลแดง กว้างประมาณ 1.5 ซม. ลึกประมาณ 1.8 ซม. เดือยโค้งงอ ยาวประมาณ 1 ซม. กลีบดอกกลีบกลางคล้ายรูปหัวใจ ยาวประมาณ 2 ซม. พับงอ ปลายกลีบเว้าตื้น กลีบปีกปลายกลีบเว้าตื้น คู่นอกรูปไข่ ยาวประมาณ 2.3 ซม. โคนมีปื้นสีเหลือง กลีบคู่ในรูปไข่ ยาวประมาณ 1 ซม. พับงอ ผลรูปกระบอง ยาว 1.5–2.5 ซม.

🟢Impatiens korthalsiana

🟢Impatiens mirabilis Hook.f.

เหยื่อกุรัม

Impatiens mirabilis, or the Giant Impatiens, is a unique, caudiciform plant native to limestone regions of Thailand and Malaysia, known for its large, swollen stem that stores water for stability and survival in rocky environments. This tree-like plant can grow up to 3 meters tall with large, fleshy leaves and typically produces yellow or pink flowers in the summer. It is an endangered species that is becoming more available through specialized nurseries for cultivation.

เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นอวบน้ำ สูงได้ถึง 3 ม. ใบเรียงเวียนหนาแน่นที่ยอด รูปไข่หรือรูปไข่กลับ ยาว 6–25 ซม. ปลายแหลมยาว โคนรูปลิ่ม ขอบจักมน แผ่นใบหนา ก้านใบยาวได้ถึง 15 ซม. ช่อดอกออกตามซอกใบ ยาวได้ถึง 40 ซม. แตกแขนงคล้ายช่อซี่ร่ม ก้านดอกยาว 1–2 ซม. ใบประดับรูปรีกว้าง ยาวประมาณ 5 มม. ปลายมีติ่งแหลม ร่วงช้า ดอกสีเหลือง หรือชมพู มีจุดสีน้ำตาลแดงหรือชมพูตามกลีบปากจรดเดือยและกลีบดอกด้านใน กลีบเลี้ยง 4 กลีบ คู่นอกรูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 1 ซม. ปลายมีติ่งแหลม คู่ในขนาดเล็ก รูปแถบ กลีบปากเป็นถุง กว้างและลึกประมาณ 2 ซม. เดือยยาวประมาณ 1.5 ซม. ปลายม้วนงอ มีสีเข้ม กลีบดอกกลีบกลางรูปรีกว้าง ยาวประมาณ 1.5 ซม. ปลายกลีบเว้าตื้น กลีบปีกยาวได้ถึง 3 ซม. กลีบคู่นอกรูปขอบขนาน กลีบคู่ในรูปกลม ผลรูปกระบอง ยาวประมาณ 2 ซม.

พบที่คาบสมุทรมลายูตอนบน และภาคใต้ของไทยที่นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี กระบี่ ตรัง สตูล ขึ้นกระจายห่าง ๆ บนเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 100 เมตร

#สวนพฤกษศาสตร์ทุ่งค่าย

#สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช #กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช #ตรัง

🟢Impatiens namkatensis T. Shimizu

เทียนน้ำกัด

เป็นไม้ล้มลุกมีดอกสีชมพูอ่อน ออกดอกในช่วงเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม ส่วนใหญ่ปลูกในพื้นที่อุทยานแห่งชาติถ้ำปลา-น้ำตกผาเสื่อ
ลักษณะทางกายภาพ:
เป็นไม้ล้มลุก สูงประมาณ 20-40 ซม.

ใบ:

ใบเดี่ยว เรียงสลับ มีรูปไข่ กว้างประมาณ 3-4 ซม. ยาว 4-6 ซม.

ดอก:

มีสีชมพูอ่อน ออกที่ซอกใบ กลีบดอกคู่ข้างสีขาว มีลายเส้นสีแดงชมพูและเหลืองสลับกัน คอหลอดดอกมีจุดสีแดงอมชมพูและเหลือง

ผล:

มีลักษณะยาวประมาณ 0.5-1 ซม.

อุทยานแห่งชาติถ้ำปลา-น้ำตกผาเสื่อ

Herbs 20-40 cm tall. Leaves simple, alternate, ovate, 4-6 by 3-4 cm Flowers axillary, pale pink; lateral petals white with pinkish red and yellow stripes; pedicel slender, 1-2 cm long. Fruits 0.5-1 cm long. Flowering Aug.-Oct.

🟢Impatiens oppositifolia

เทียนแม่ระมาด

พบครั้งแรกที่อำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก ดอกสีม่วงชมพูขนาดเล็ก มีดอกสีขาวและสีชมพูอ่อนอยู่ด้วย บริเวณถ้วยกลีบเลี้ยงตรงโคนกลีบปากมีลายสีม่วงแดง
ดอกเล็กๆสีหวานๆ ที่เจ้าถิ่นแวบมาพาไปชม ท่ามกลางฟ้าฝนมืดมัวที่สังขละบุรี
noppawan
1ตค.67

🟢Impatiens oreophila Triboun & Suksathan

🟢Impatiens phahompokensis T. Shimizu & P. Suksathan

เทียนผ้าห่มปก

เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นโค้งงอ ทุกส่วนมีขนอ่อนปกคลุม ใบเดี่ยว ขอบใบจักซี่ละเอียด ดอกเดี่ยวออกตามซอกใบ ออกดอกช่วงตุลาคม – พฤศจิกายน พบครั้งแรกที่อุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก จังหวัดเชียงใหม่ โดย ดร. ปิยะเกษตร สุขสถาน เมื่อ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2541 ชื่อสปีชีส์ตั้งเป็นเกียรติแก่สถานที่ค้นพบ

🟢Impatiens phengklaii T. Shimizu & P. Suksathan

เทียนเพ็งคล้าย
This member of the Balsaminaceae family was given this name by Tatemi Shimizu and Piyakaset Suksathan in 2004. It is found in Kanchanaburi Province of Thailand, growing in a well drained limestone soil with some to lots of water and some sun. The caudex can grow to 15 centimetres in diameter, the annual stems to 30 centimetres. The flowers are red and orange.

The genera name means 'impatience', referring to the fruits which pops when ripe and touched. The species is named after Chamlong Phengklai: a Thai botanist.

พืชถิ่นเดียวของไทย ลำต้นเป็นหัว ใบเดี่ยว ดอกสีส้มแดงถึงเหลืองอ่อน พบตามเขาหินปูนในจังหวัดกาญจนบุรี

🟢Impatiens platypetala

เทียนใต้

Impatiens platypetala is variable species of perennial Impatiens discovered on the island of Java and widespread throughout Indonesia. It reaches 1 m high, with bright orange flowers that have a white eye in the center. The ovate to lanceolate-ovate leaves are 5 to 12 cm long. It produces the anthocyanin aurantinidin.

ไม้ล้มลุก สูง 30–50 ซม. มีเหง้า ลำต้นเกลี้ยง หูใบเป็นต่อม ใบเรียงตรงข้ามหรือเรียงรอบข้อ รูปขอบขนานถึงรูปใบหอก ยาวได้ถึง 12 ซม. ขอบจักตื้นห่าง ๆ แผ่นใบมีขนยาวประปรายด้านล่าง มีนวล ก้านใบยาว 0.5–4 ซม. ดอกออกเดี่ยว ๆ สีม่วง ก้านดอกยาว 3–7 ซม. กลีบเลี้ยง 2 กลีบ เป็นติ่งแหลม ยาว 8–9 มม. กลีบปากรูปเรือ เดือยยาว 2–4 ซม. กลีบดอกกลีบกลางรูปไข่กลับกว้าง ยาวประมาณ 1.5 ซม. ปลายเว้าตื้น เส้นกลางกลีบเป็นสันปีก มีขน กลีบปีกแยกกัน ยาว 2–2.5 ซม. คู่นอกมักยาวกว่าคู่ในเล็กน้อย ปลายกลีบจัก 2 พู โคนกลีบสีเข้ม ผลเต่งกลาง ยาว 1.5–2 ซม. เมล็ดมีขนยาว

พบที่คาบสมุทรมลายู บอร์เนียว สุมาตรา และชวา ในไทยพบทางภาคใต้ที่ระนอง สุราษฎร์ธานี ยะลา ปัตตานี ขึ้นตามริมลำธารในป่าดิบชื้น และบนเขาหินปูน ความสูง 200–500 เมตร คล้ายเทียนป่า I. griffithii Hook.f. & Thomson var. sarcantha(Hook.f. ex Ridl.) T. Shimizu แต่เทียนป่าช่วงโคนลำต้นทอดเลื้อย ลำต้นและใบมีขนยาว ก้านใบเกือบไร้ก้านหรือมีก้านสั้น ๆ

ชื่อพ้อง Impatiens betongensis Craib

🟢Impatiens psittacina

Couple,Love,Parrot,Flowers

เทียนนกแก้ว

A balsam, Impatiens psittacina, or parrot flower, is a very rare impatiensspecies discovered in the Shan States of Upper Burma by Arthur Hedding Hildebrand, a British official. Seeds of it were presented to the Royal Gardens (Kew) in 1899 and it flowered in 1900 and a description was published in 1901 by Joseph Dalton Hooker who gave the common name of "cockatoo balsam".

The specimen in Kew did not set seed but the capsules are said not to explode and disperse seeds as in many Impatiens.

The species grows in the wild in a small region of north Thailand (near Chiang Mai), Burma, and in the north-east Indian state of Manipur. The species name "psittacina" is Latin for "parrot-like", in reference to parrot-shaped blooms viewed from the side.

The Thai government has prohibited exporting this species, so it is not in cultivation. Counterfeit seeds are frequently sold.

เป็นพรรณไม้เฉพาะถิ่นพบได้ในรัฐมณีปุระของอินเดีย, พม่า และภาคเหนือของไทย แถบจังหวัดเชียงใหม่

ลำต้น

แก้

ลำต้นอวบน้ำ สูง 0.5-1.5 เมตร ไม้ล้มลุกมีอายุหลายปี สูง 30-150 ซม. ลำต้นกลวงและเป็นข้อปล้อง แตกกิ่งก้านมากมาย ลำต้นอ่อนสีม่วงอมแดงและอวบน้ำ ลำต้นแก่สีเขียวอ่อนสลับสีเขียวแก่

ใบ

แก้

ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบลำต้นเป็นเกลียว รูปใบหอก หรือรูปไข่กว้าง กว้าง 2-4 ซม. ยาว 4-6 ซม. ปลายใบแหลม ขอบใบหยักเป็นหนามแหลมสั้น โคนใบมน ผิวใบเรียบ

ดอก

แก้

ออกดอกเดี่ยวตามก้านใบและปลายยอด ดอกมีรูปร่างคล้ายนกแก้วกำลังกางปีกบินดูสวยงามสะดุดตา ขนาดดอก 2-3 ซม. ดอกสีม่วงแกมแดงและขาว หรือสีชมพูเข้มแกมแดงและขาว กลางดอกมีแต้มสีเหลือง ดอกเป็นรูปหลอดกว้าง ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน สีชมพูอมขาวและมีจุดประสีม่วงแดง กลีบบนรูปขอบขนานมีขนาดยาวที่สุด ปลายกลีบแยกลึกเป็น 2 แฉก กลีบข้าง 2 กลีบแผ่เป็นปีกแคบ กลีบล่างแผ่เป็นปีกกว้าง ปลายกลีบเว้าเป็น 2 พู เกสรตัวผู้มัด รวมกันลักษณะม้วนงอ กลีบรองกลีบดอกเป็นรูปถ้วยปากบาน ส่วนโค้งเป็นถุง มีงวงน้ำหวานขนาดสั้นอยู่ท้ายสุด บริเวณที่ติดกับก้านดอกพองออกเป็นปีกโค้งกลม ๆ 2 ปีก ก้านดอกยาวได้ถึง 6 ซม. ออกดอกในราวเดือนสิงหาคมถึงต้นเดือนธันวาคม

🟢Impatiens ruthiae Suksathan & Triboun

เทียนยูงทอง

Impatiens ruthiae Suksathan & Triboun คือ เทียนยูงทอง หรือ เทียนโกเมน เป็นพืชชนิดใหม่ของโลกและเป็นพืชถิ่นเดียว (endemic) ของไทย ที่ถูกค้นพบที่อำเภอหนองหิน จังหวัดเลย โดย ดร. ปิยะเกษตร สุขสถาน และ ดร. ปราโมทย์ ไตรบุญ ในปี 2009 ชื่อวิทยาศาสตร์ "ruthiae" ตั้งขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่ Dr. Ruth Kiew ผู้เชี่ยวชาญด้านพืชสกุลเทียน

Flowering during rainy season, July-September.

Distribution and habitat: Endemic to NE Thailand (Loei). As yet known only from the type locality. Growing on limestone in moist, shaded limestone foothill at ca 715 m alt., rather rare.

Etymology: The plant is named in honour of Dr. Ruth Kiew in Malaysia, a botanist and a limestone plant expert who has supported this project.

Notes: Impatiens ruthiae is one of the most peculiar species with its burgundy red flowers, a colour rarely found in other Asian species.

เทียนยูงทองเผือก เทียนโกเมนเผือก

Impatiens ruthiae Suksathan & Triboun (Balsaminaceae) จากเขาหินปูนอำเภอเอราวัณ จังหวัดหนองบัวลำภู ไม้ล้มลุกขึ้นตามเขาหินปูน เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียว (endemic) ของไทย ปรกติจะพบดอกสีชมพู แต่ที่อำเภอเอราวัณพบเป็นสีเผือก

ขอขอบคุณ ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน สำหรับชื่อพฤกษศาสตร์

* ทีมสำรวจพรรณไม้ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

🟢Impatiens santisukii T. Shimizu

เทียนสันติสุข

Impatiens santisukii T. Shimizu is a species of Balsaminaceae (touch-me-not family) originating from Thailand, described by T. Shimizu in 2000 in Bulletin of the National Science Museum, Tokyo. The species was newly described along with I. chumphonensis and I. namkatensis. Its primary distribution is within Thailand, where it has been identified in the wild, particularly on limestone cliffs in shaded, wet environments.

เทียนสันติสุข จากป่าดิบเขาอ่างขาง อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ไม้ล้มลุก ดอกสีม่วงเข้ม คำระบุชนิด ‘santisukii’ ตั้งให้เป็นเกียรติแก่ ศ. ดร.ธวัชชัย สันติสุข อดีตหัวหน้าหอพรรณไม้

* ทีมสำรวจพรรณไม้ภาคเหนือ

🟢Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan
ชมพูสิริน หรือ เทียนสิรินธร

เป็นพรรณไม้ในวงศ์เทียนดอกที่ค้นพบเป็นชนิดใหม่ของโลกในปี พ.ศ. 2552 เป็นพืชถิ่นเดียวพบในประเทศไทย พบเฉพาะทางภาคใต้ที่จังหวัดกระบี่และสุราษฎร์ธานี ขึ้นตามหน้าผาหินปูน ระดับความสูง 20–150 เมตร ค้นพบโดย ปราโมทย์ ไตรบุญ ผู้อำนวยการสถานีวิจัยลำตะคอง สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย

🟢Impatiens spectabilis Triboun & Suksathan/

เทียนแพงพวย

เทียนแพงพวย,เทียนชมพู
Impatiens spectabilis Triboun & Suksathan
เทียนที่หน้าตาคล้ายดอกแพงพวยจริงๆสมกับชื่อ พบที่พม่าและเมืองกาญจน์ การขยายพันธุ์นี่คือขึ้นง่ายมาก ขึ้นแน่นไปหมด ตั้งแต่ริมถนนจนถึงซอกหิน ตอนที่ได้เห็นคือนี่แพงพวยรึเทียนกันแน่ ดูต้นดูใบแล้วก็โอเค เทียนแพงพวยที่ตั้งใจมาดู ...เยอะมากกก
นก Noppawan
กาญจนบุรี
29 กย.67

🟢Impatiens tigrina Suksathan & Triboun
เทียนเสือน้อย

เป็นพืชล้มลุกถิ่นเดียวของไทย พบในจังหวัดอุดรธานี บริเวณอำเภอบ้านผือ บนหินทราย ดอกมีสีเหลืองสด

🟢Impatiens tribounii T. Shimizu & P. Suksathan
พืชล้มลุกถิ่นเดียวของไทย ดอกสีเหลืองแต้มแดงส้ม พบตามเขาหินปูนในจังหวัดกาญจนบุรี

Front view of flowers of Impatiens tribounii showing yellow upper petals with 5-6 orange-red stripes (holotype). Fig. 5. Whole plant of Impatiens tribounii showing radical leaves (holotype). Fig. 6. Lateral view of Impatiens tribounii showing short spur (holotype). Fig. 7. Oblique front view of a flower of Impariens phahompokensis showing red patches on upper lateral petal (holotype). Fig. 8. Front view of a flower of Impariens phahompokensis (holotype). Fig. 9. Lateral view of a flower of Impariens phahompokensis showing long spur of the lip (holotype).

ไทยค้นพบ “พืชสกุล เทียน” ชนิดใหม่ของโลกมากถึง 20 ชนิด

องค์การสวนพฤกษศาสตร์ ค้นพบพืชสกุลเทียนชนิดใหม่ของโลกมากถึง 20 ชนิด และอีก 1 สายพันธุ์

New20 impatiens for Thailand

🟢Impatiens centralis Suksathan & Triboun

เทียนภาคกลาง พบใน จ.สระบุรี ลพบุรี และนครสวรรค์

🟢Impatiens chamchumroonii Suksathan & Ruchis

เทียนแจ่มจำรูญ พบใน จ.สกลนคร มุกดาหาร และอุบลราชธานี

🟢Impatiens chunkaoi Suksathan & Panitvong

เทียนจันทร์แก้ว พบใน จ.นครสวรรค์

🟢Impatiens nakhonsriensis Suksathan & Triboun

เทียนนครศรี พบใน จ.นครศรีธรรมราช

เทียนนครศรี Impatiens nakhonsiensis พืชเฉพาะถิ่นของไทย พบครั้งแรกที่อำเภอลานสกา จ.นครศรีธรรมราช เมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ.2552 หลังจากนั้นก็ไม่มีรูปให้เห็นในสื่อสาธารณะอีกเลย....ในที่สุดเราก็หากันจนเจอ กับ Noppawan Buppachat

ถ้ำน้ำวังศรีธรรมโศก ลานสกา นครศรีฯ กย25

Impatiens nakhonsiensis is a recently described species of Impatiens (touch-me-nots) found in Thailand, specifically in the province of Nakhon Si Thammarat, from which it gets its name. It was formally published in 2022 in Impatiens Thailand. The name "nakhonsiensis" is a shortened version of the province name, indicating its origin.

Key Characteristics:

Genus: Impatiens (touch-me-nots).

Species: nakhonsiensis.

Origin: Nakhon Si Thammarat province, Thailand.

Published: 2022 in Impatiens Thailand.

Common Name: While a common name hasn't been established, the species name reflects its geographic origin.

🟢Impatiens phonsenae Ruchis. & Suksathan

เทียนพลเสนา พบใน จ.สระแก้ว

วัดถ้ำสะพานหิน สระบุรี

🟢Impatiens wongnakii Suksathan & La-ongsri

เทียนวงศ์หนัก พบใน จ.น่าน

🟢Impatiens kanburiensis T.Shimizu var. phuphanensis Suksathan & Ruchis.

เทียนภูพาน พบในจ.สกลนคร

🟢Impatiens doiwaoensis Suksathan & Wongnak

เทียนดอยวาว พบใน จ.น่าน

🟢Impatiens phasiana Suksathan & Triboun

เทียนนกอัคคี หรือ เทียนไก่ฟ้า พบใน จ.เชียงใหม่ และน่าน

🟢Impatiens shimizuana Suksathan & Ruchis.

เทียนดอกลาย พบใน จ.เชียงใหม่ เชียงราย และลำปาง

🟢Impatiens kaweesakii Suksathan

เทียนกวีศักดิ์ พบใน จ.เลย และ ชัยภูมิ

🟢Impatiens poomae Suksathan & Ruchis.

เทียนภู่มา พบใน จ.ชุมพร

🟢Impatiens albocolumba Suksathan & Ruchis

เทียนพิราบขาว . พบใน จ.เลย ชัยภูมิ และ อุดรธานี

🟢Impatiens aureiflora Suksathan & La-ongsri

เทียนกิ่วลม พบใน จ.ลำปาง

🟢Impatiens chanburiensis Suksathan & Wongnak

เทียนจันทบูร พบใน จ.จันทบุรี

🟢Impatiens micropsitta Suksathan & Ruchis.

เทียนนกแก้วน้อย พบใน จ.แม่ฮ่องสอน และ พะเยา

🟢 Impatiens phayaoensis Suksathan & La-ongsri

เทียนพะเยา พบใน จ.พะเยา

🟢Impatiens psittacula Suksathan & Ruchis.

เทียนนกแขกเต้า พบในจ.เชียงใหม่

เทียนนก แขกเต้า กำลังบานสวยต้อนรับนทท.น้องๆไกด์ของวิสาหกิจชุมชนบ้านป่าตึงงามบอกว่าจะบานอีกหลายส้ปดาห์ มาชมกันค่า

🟢Impatiens purpureoscopioides Triboun, Tanutong & Ruchis.

เทียนแมงป่องม่วง พบใน จ.กาญจนบุรี

เทียนหางแมงป่องม่วง : Impatiens purpureoscorpioides

เป็นเทียนสีม่วงเข้มแห่งสังขละบุรี ที่ Varawut Tui Varaguttanonda ผู้พบเจอภูมิใจนำเสนอความสวยสะดุดตาให้ผู้สนใจที่มาถึงถิ่น หางแมงป่องม่วงเป็นเทียนที่สีม่วงเข้มกว่าเทียนทุกชนิดที่เคยเห็นมา ส่วนโคนกลีบดอกตรงกลางมีขอบขาวและสีเหลืองสดตัดกับสีม่วงสวยๆ

ได้เจอกันตั้งแต่ยังไม่มีชื่อจนตอนนี้มีชื่อเป็นทางการเรียบร้อย ก็ยังดีใจทุกครั้งที่ได้เห็น

🟢Impatiens thunbergioides Suksathan & Triboun

เทียนช้องนาง พบใน จ.แพร่ และ สุโขทัย

🟢Impatiens nanensis Suksathan & Srisanga

เทียนเมืองน่าน พบใน จ.น่าน

🟢Impatiens sp.

เทียนอรุโณทัย

เทียนอรุโณทัย” พืชสวยงามแห่งบ้านอรุโณทัย เชียงดาว

“เทียนอรุโณทัย” ดอกไม้ชนิดนี้อยู่ในสกุลเทียน (Impatiens) และเติบโตเฉพาะบนเขาหินปูนในพื้นที่บ้านอรุโณทัยเท่านั้น แม้จะดูเผินๆ คล้ายกับ "เทียนนกแก้ว" ที่หลายคนรู้จัก แต่เทียนอรุโณทัยมีลักษณะที่โดดเด่นไม่เหมือนใคร โดยเฉพาะดอกที่มีรูปร่างคล้าย "นกตัวเล็กๆ กำลังจะโผบิน" สวยงามมากจนอดที่จะตั้งชื่อตามความหมายของรุ่งอรุณไม่ได้

การค้นพบครั้งนี้เป็นผลงานของ ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน และ ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ ซึ่งเน้นย้ำถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ในบ้านเรา การค้นพบพืชชนิดเหล่านี้ช่วยเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพให้กับประเทศไทย และเป็นโอกาสที่ดีในการศึกษาและอนุรักษ์พืชหายากเหล่านี้ให้คงอยู่กับเราไปนานๆ

#เทียนอรุโณทัย #เชียงดาว #พืชชนิดใหม่ของโลก #อนุรักษ์ธรรมชาติ #ความหลากหลายทางชีวภาพ #ทีมสำรวจพรรณไม้ภาคเหนือ

เทียนหางแมงป่องม่วง :

🟢 Impatiens purpureoscorpioides

🟢Impatiens mengtszeana Hook.f.

เทียนธารา

ภาพ อจ.ต่าย

เมื่อครั้งไปตามหา แมลงปอหายากสีส้มแสนสวยที่ดอยสะเก็ด เป็นร้านกาแฟตกแต่งสวยงามมีบันไดไม้ไผ่ไต่ขึ้นเนินสูงลัดเลาะไปตามลำธารมีดอกไม้หลายชนิดรวมถึง เธียรธารา ซุกซ่อนอยู่ด้วย

เทียนธารา ไม้ล้มลุก หรือทอดเลื้อย มีรากตามข้อ สูงได้ถึง 60 ซม. ใบเรียงเวียน รูปไข่กลับหรือรูปใบหอก ยาว 3.5–8 ซม. ก้านใบยาวได้ถึง 2.5 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะ ก้านช่อยาว 3–5 ซม. มี 1–2 ดอกในแต่ละช่อ ใบประดับย่อยรูปใบหอก ยาวประมาณ 7 มม. ก้านดอกยาว 1–2.5 ซม. ดอกสีเหลือง กลีบเลี้ยง 2 กลีบ รูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 1 ซม. ปลายมีติ่ง กลีบปากรูปลำโพง กว้างประมาณ 1.8 ซม. ลึกประมาณ 1.5 ซม. เดือยม้วนงอเข้า ยาว 1.5–2 ซม. กลีบดอกกลีบกลางรูปรีกว้าง ยาว 1.3–1.6 ซม. ปลายกลีบคล้ายรูปหัวใจ กลีบปีกแฉกลึก คู่นอกรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 1.5 ซม. มีติ่งที่โคน คู่ในรูปรีกว้าง ยาวเท่า ๆ คู่นอกผลรูปกระบอง ยาว 1–1.5 ซม.

พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ ในไทยพบทางภาคเหนือที่ดอยสุเทพ และดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นริมลำธารในป่าดิบเขา ความสูง 800–1500 เมตร

🟢Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan

จากอุทยานแห่งชาติเขาสก จังหวัดสุราษฎร์ธานี

ชมพูสิริน

ชมพูสิรินเป็นหนึ่งในเทียนที่สวยที่สุดของไทย เป็นพืชถิ่นเดียว (endemic) พบเฉพาะแถบสุราษฎร์ธานีและกระบี่ ตีพิมพ์เป็นพืชชนิดใหม่ของโลกโดยทีมผู้เชี่ยวชาญพืชวงศ์เทียนของไทย ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ และ ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน [Gard. Bull. Singapore 61(1): 174 (-176; fig. 8, plates 2D, 3C-D) (2009)] คำระบุชนิด ‘sirindhorniae’ ตั้งขึ้นเพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ตัวอย่างต้นแบบเก็บจากเขาหินปูนในอำเภอปลายพระยา จังหวัดกระบี่ เมื่อเดือนมิถุนายน 2007

ทีมสำรวจพรรณไม้เขาหินปูน

เทียนสบเมย เทียนมณีไตรรงค์

Impatiens circaeoides Wall. ex Hook. f. & Thomson (Balsaminaceae) เทียนต้นเล็กน่ารักจากป่าอุ้มผาง

ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นอวบน้ำ มักแตกกิ่งรอบต้น ใบเดี่ยว เรียงเวียน พบบ้างที่เรียงตรงข้ามบริเวณโคนต้น ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบ ดอกมีขนาดเล็กแต่มีโครงสร้างและสีของดอกที่สวยงาม สีดอกมีความผันแปรตั้งแต่ขาว ชมพูอ่อน ม่วงอ่อน ถึงเหลือง อาจมีแต้มหรือไม่มีแต้มที่กลีบดอกล่าง ประชากรที่อุ้มผางดอกมีสีออกขาว มีแต้มสีม่วงจางที่โคนกลีบดอกล่าง ผลแบบผลแห้งแตก ผลสดแตกง่ายเมื่อเอามือสัมผัส เทียนสบเมยหรือเทียนมณีไตรรงค์ พบมีการกระจายพันธุ์แถบชายแดนไทย-เมียนมา

ทีมสำรวจพรรณไม้อุ้มผาง

เอกสารอ้างอิง:

Suksathan, P. & Ruchisansakun, S. 2022. Impatiens of Thailand

🟢Impatiens patula Craib

เทียนปีกผีเสื้อ

พืชถิ่นเดียวของไทย พบมากทางภาคเหนือที่ดอยหัวหมด จังหวัดตาก และภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่กาญจนบุรี ขึ้นตามหินปูนที่โล่ง ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง 800-1,000 เมตร

เอกสารอ้างอิง

Ruchisansakun, S., P. Triboun and T. Jenjitikul. (2014). A new species of Impatiens (Balsaminaceae) from southwestern Thailand. Phytotaxa 174(4): 237–241.

🟢Impatiens violiflora Hook.f.

เทียนดอย

ต้นเทียนดอย จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุก มีความสูงของต้นประมาณ 20-40 เซนติเมตร ลำต้นมีลักษณะกลมมนและฉ่ำน้ำ มีเขตการกระจายพันธุ์ในอินเดียจนถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยขึ้นตามป่าดิบบริเวณน้ำและที่ชุ่มชื้น ที่ระดับความสูงประมาณ 700-1,500 เมตร ทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ใบเทียนดอย ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานแกมใบหอก หรือรูปวงรีแกมขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ส่วนขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยละเอียด ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1.5-4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-7 เซนติเมตร

ภูหินร่องกล้า 06/25

น้ำตกสิริภูมิ ดอยอิทนนท์ 06/25

Impatiens sp.

วงศ์ : BALSAMINACEAE

ภูหินร่องกล้า 06/25

สำหรับชนิดนี้ยังไม่ทราบชนิด พบตามที่ชื้นแฉะและทางน้ำไหลทั่วไปบนภูหินร่องกล้า เป็นสกุลเทียนที่มีดอกขนาดเล็กมาก ผู้เขียนมักเรียกว่า“เทียนแคระ”หรือ“เทียนจิ๋ว” ลำต้นและก้านใบสีน้ำตาลอมแดง ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบลำต้น หรือเป็นเกลียว ขอบใบหยักมนและมีหนามแหลมสีน้ำตาลแดงชี้ตั้งขึ้นบริเวณขอบของโคนใบ ออกดอกเดี่ยวตามซอกใบบริเวณปลายยอด ดอกสีม่วง หรือสีชมพูอมแดง กลีบดอก 5 กลีบ กลีบบนมีขนาดกว้างกว่า มีแต้มสีขาวบริเวณด้านในของโคนกลีบล่างทั้ง2กลีบ มักพบออกดอกในราวเดือนกรกฎาคม – พฤศจิกายน ซึ่งผู้เขียนเคยพบเทียนชนิดนี้อีก 3 แห่ง คือ อุทยานฯทุ่งโนนสน จ.เพชรบูรณ์ – จ.พิษณุโลก , อุทยานฯภูสวนทราย(นาแห้ว) และเขตรักษาพันธุ์ฯภูหลวง จ.เลย

🟢Impatiens zygosepala

เทียนเขาวง

วัดถ้ำ ประทุน จันทบุรี 7/7/25

🟢Impatiens macrosepala

"เทียนพังงา"

วัดประชุมโยธี จ.พังงา 30/07/2025

วัดประชุมโยธา พังงา

🟢Impatiens mirabilis

เทียนโขดดอกเหลือง

🟢Impatiens mirabilis

เทียนโขดดอกขาว

Impatiens mirabilis เทียนโขดดอกขาว ถ้ำเขาจำปา จ.สตูล

🟢Impatiens semounensis

เทียนปากมูล อช.ภูลังกา จ.บึงกาฬ

น้ำตกตาดโพธิ์

น้ำตกเจ็ดสี

หินสามวาฬ

🟢Impatiens kanburiensis

เทียนกาญจนบุรี

สุพรรณบุรี 16/08/25

🟢Impatiens rubro-striata Hook. f.

เทียนชมพูผ้าห่มปก

เทียนชมพูผ้าห่มปก เทียนประ จากอุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ไม้ล้มลุก ลำต้นอวบน้ำ ดอกสีชมพูมีประ ผลสีเขียวเข้ม ผิวเป็นมัน

ขอขอบคุณ : ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน และ ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ ผู้เชี่ยวชาญพืชวงศ์เทียนของไทย สำหรับชื่อพฤกษศาสตร์

* ทีมสำรวจพรรณไม้ภาคเหนือ

🟢Impatiens kerriae Craib

เทียนนางคาร์

🟢Impatiens cardiophylla Hook. f.

เทียนสว่าง

ลักษณะลำต้น : ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 60 ซม. ลำต้นอวบน้ำ สีน้ำตาลแดง ผิวเกลี้ยง

ลักษณะใบ : ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบลำต้น หรือเป็นเกลียว รูปใบหอกเกือบกลม ยาว 3-6 ซม. ปลายใบแหลมเป็นหาง ขอบใบหยักเป็นซี่ฟันห่างๆ โคนใบกลม เว้าเล็กน้อย หรือเบี้ยว แผ่นใบอวบน้ำ ก้านใบยาว 2-5 ซม.

ลักษณะดอก : ออกดอกเป็นเดี่ยวตามซอกใบ ดอกสีชมพู หรือสีชมพูอมแดง กลางดอกมีปื้นขาวและแต้มสีเหลือง กลีบดอก5กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบบน1กลีบเว้าเป็นรูปหัวใจ กว้างราว 3 ซม. กลีบคู่ข้างมีขนาดเล็กสุด ปลายกลีบค่อนข้างแหลม กลีบคู่ล่างติดกันดูคล้ายเป็นกลีบเดียวกัน เกสรตัวผู้5อัน อับเรณูติดกัน กลีบเลี้ยง5กลีบ มี2กลีบที่ฝ่อลดขนาดเล็กลง เดือยยาวเป็นหางม้วนงอราว 0.8-1 ซม. ก้านดอกยาว 2-5 ซม. มีใบประดับรูปเส้นด้ายติดอยู่กึ่งกลางก้านดอก ออกดอกในราวเดือน ก.ค. – ก.ย.

ลักษณะผล : รูปกระสวย ยาว 1.5-1.7 ซม. ผิวเกลี้ยง มีเมล็ดเป็นจำนวนมาก ผิวเป็นร่างแห และมีขนปกคลุม

แหล่งที่พบในไทย : พันธุ์ไม้สกุลนี้พบอยู่ในเมืองไทยกว่า 70 ชนิด สำหรับชนิดนี้เป็นพืชหายากชนิดหนึ่ง พบขึ้นตามซอกหินปูนภายใต้ร่มเงาไม้ใหญ่ใกล้ชายทะเลบนภูเขาที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 200 เมตร ปัจจุบันมีรายงานการพบที่ จ.ประจวบคีรีขันธ์ และ จ.ชุมพร เท่านั้น

แหล่งกำเนิดและแพร่กระจาย : เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย

🟢Impatiens larsenii T. Shimizu

เทียนหินอ่อน

ลักษณะลำต้น : ไม้ล้มลุก สูงได้ประมาณ 50 ซม. ลำต้นเกลี้ยง

ลักษณะใบ : ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบลำต้น หรือเป็นเกลียว รูปไข่ หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาว 4.5-14 ซม. ปลายใบแหลมยาว ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย โคนใบรูปลิ่มกว้าง มีต่อมใกล้โคนใบ แผ่นใบค่อนข้างบาง เส้นแขนงใบ 6-8 คู่ ก้านใบยาว 5 ซม.

ลักษณะดอก : ออกดอกเดี่ยวหรือเป็นกระจุก 2 ดอก ตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกสีเหลือง และมีจุดสีแดงด้านใน กลีบดอก5กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบข้าง4กลีบ กลีบคู่นอกรูปไข่กว้าง ยาว 0.7 ซม. กลีบคู่ในขนาดเล็ก รูปรี ยาว 0.1 ซม. กลีบปากเป็นถุงลึก ยาว 0.8-1 ซม. โคนถุงเป็นจงอยสั้นและโค้งงอ ปลายปากเป็นรูปไข่กลับ กว้าง 0.6 ซม. ยาว 0.8-0.9 ซม. เส้นกลางกลีบมีสันที่โคน กลีบเลี้ยง2กลีบ สีเขียวอ่อน ใบประดับขนาดเล็กติดอยู่ที่โคนก้านดอก ก้านดอกยาว 3-4 ซม. ออกดอกในราวเดือน ก.ย. - ต.ค.

ลักษณะผล : รูปแคปซูล ผิวเกลี้ยง มีเมล็ดขนาดเล็กเป็นจำนวนมาก

แหล่งที่พบในไทย : พบขึ้นตามร่มเงาใต้ต้นไม้ในป่าดิบที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 100-250 เมตร ปัจจุบันมีรายงานการพบที่ จ.สุราษฎร์ธานี จ.พังงา และ จ.ตรัง

แหล่งกำเนิดและแพร่กระจาย : เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย

🟢Impatiens nalampoonni T.Shimizu

เทียนผาไทย

ภาพ Somkiet ลำปาง 09/5

ไม้ล้มลุก สูง 30–40 ซม. ใบเรียงเวียน รูปไข่หรือรูปใบหอก มีต่อมคู่ที่โคน ก้านใบยาวได้ถึง 4 ซม. ดอกสีม่วง ห้อยลง ออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นคู่ ก้านดอกยาว 1–2 ซม. กลีบเลี้ยง 2 กลีบ รูปรีกว้าง ยาวประมาณ 8 มม. ปลายมีติ่ง กลีบปากเป็นถุง กว้างประมาณ 2.3 ซม. ลึกประมาณ 2 ซม. ด้านในมีปื้นสีเหลือง เดือยคล้ายตะขอสั้น ๆ ม้วนงอ กลีบดอกกลีบกลางรูปไข่ ยาวประมาณ 1.7 ซม. ปลายกลีบเว้าตื้น โคนด้านนอกแกนกลางเป็นสันปีก กลีบปีกเชื่อมติดกัน แฉกลึกประมาณ 7 มม. คู่นอกคล้ายครึ่งวงกลม ยาวประมาณ 2.5 ซม. คู่ในรูปไข่ ยาวประมาณ 1.8 ซม. ผลรูปกระสวย เต่งกลาง ยาวประมาณ 1.5 ซม. เมล็ดมีตุ่มละเอียด

พืชถิ่นเดียวของไทย พบกระจายห่าง ๆ ทางภาคเหนือที่ลำปาง ภาคกลางที่สระบุรี และภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่กาญจนบุรี ขึ้นตามเขาหินปูน ความสูง 100–800 เมตร คำระบุชนิดตั้งตามชื่อนายอนันต์ ณ ลำพูน ผู้ร่วมสำรวจพืชวงศ์เทียน

🟢Impatiens parishii Hook. f.

เหยื่อจงตะนาวศรี

เป็นพันธุ์ไม้บัลซัมที่มีถิ่นกำเนิดในไทยและเมียนมาร์ เป็นไม้ล้มลุกมีโคนเป็นหัว มีลำต้นตั้งตรงสูงประมาณ 100 เซนติเมตร ดอกมีสีขาวถึงชมพู ภายในสีเหลือง พบในดินหินปูนที่ระบายน้ำได้ดี